28 stycznia 2004 r. weszła w życie nowa norma PN-EN 13163:2004 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie - Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabryczne - Specyfikacja, będąca polską wersją normy europejskiej, zharmonizowanej z dyrektywą Unii Europejskiej 89/106/EWG "Wyroby budowlane". Zastąpiła ona normę polską PN-B-20130:1999 i PN-B-20130/Az1 :2001 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie - Płyty styropianowe (PS-E), która tym samym została wycofana ze zbioru Polskich Norm. Spowodowało to konieczność przejścia wielu producentów styropianu na ocenę zgodności z nową normą i nowe oznaczenia. Dotyczy to szczególnie tych, którzy nie mają ważnego certyfikatu zgodności z normą wycofaną i nie mogą skorzystać z praw nabytych do końca jego ważności.
Aktualne przepisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. nr 198, poz. 2041 w § 2 p. 1) stanowią, że przez specyfikację techniczną, z którą zgodność powinien zadeklarować producent, należy rozumieć m.in. "... Polską Normę, nie mającą statusu normy wycofanej...". Tym samym nie można dokonać oceny zgodności ani wystawić deklaracji zgodności z normą nieaktualną, oznaczyć wyrobu znakiem budowlanym i wprowadzić go do obrotu.
Czym różni się nowa europejska norma na styropian od poprzedniej, polskiej?
Przede wszystkim podejściem do wyrobu. Główny nacisk w wymaganiach położony jest na najważniejszy parametr wyrobów termoizolacyjnych, czyli deklarowany opór cieplny RD który zależy od właściwości izolacyjnych produktu i jego grubości d. Grubość wyrobu decyduje bowiem o efektywności izolacji i jako najważniejszy wymiar (przed długością i szerokością) musi być podawana w pierwszej kolejności na oznaczeniu produktu. Trzecim parametrem jest deklarowany współczynnik przewodzenia ciepła λD Parametry te związane są ze sobą wzorem:
RD = d / λD
Parametrem klasyfikacyjnym są natomiast naprężenia ściskające przy 10% odkształceniu względnym, np. EPS 70 oznacza płyty styropianowe (EPS od ang. Expanded PolyStyrene - polistyren ekspandowany, czyli spieniony) o deklarowanym poziomie naprężeń ściskających nie mniejszym, niż 70,0 kPa. Z naprężeniami ściskającymi nierozerwalnie związana jest deklarowana wytrzymałość na zginanie, która musi być spełniona jednocześnie, i tak np. w przypadku EPS 70 jej minimalny poziom wynosi 115 kPa.
Podstawowe wymaganie dotyczące deklarowanej wytrzymałości na zginanie wszystkich wyrobów to minimum 50,0 kPa.
Parametry wytrzymałości mechanicznej decydują o zastosowaniu danego wyrobu, dlatego też naprężenia ściskające stały się podstawą klasyfikacji styropianu. W przypadku ociepleń ścian zewnętrznych budynków metodą "lekką-mokrą", zwaną też bezspoinowym systemem ociepleń (BSO), parametrem wymaganym przez europejską normę PN-EN 13499:2004 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie - Zewnętrzne zespolone systemy ocieplania (ET/CS) ze styropianem - Specyfikacja (ETICS - z ang. External Thermallnsulation Composite System) jest dodatkowo deklarowany poziom wytrzymałości na rozciąganie i wynosi on co najmniej 100 kPa. Do właściwości, których deklarowania wymaga nowa norma, należy również stabilność wymiarowa - w normalnych warunkach laboratoryjnych (23°C, 50% wilgotności względnej, 28 dni) i w określonych warunkach (23°C, 90% wilgotności względnej, 48 h). Parametry te weryfikują czas sezonowania styropianu, odpowiedni do stosowanej technologii produkcji.
Czy nowa norma stawia wyrobom styropianowym nowe wymagania?
W nowej normie znajdują się zupełnie nowe wymagania. Producent powinien deklarować, oprócz tolerancji wymiarów, tolerancje kształtu - prostokątności i płaskości. Cechy te od dawna były uważane przez producentów i odbiorców płyt styropianowych za istotne, ponieważ znaczne ich odchylenia od standardu mogły utrudniać równe i szczelne układanie warstwy izolacyjnej. Wcześniejsza polska norma nie nakładała jednak w tym względzie żadnych wymagań.
Nowością jest także deklarowana klasa reakcji na ogień. Zastępuje ona w pewnym sensie występujące w polskich "Warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie" (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. nr 75, poz. 690) z późniejszymi zmianami (13.02.2003 r., Dz.U. nr 33, poz. 270, 07.04.2004 r., Dz.U. nr 109, poz. 1156) pojęcie "samo gaśnięcia". Obecnie najniższa klasa reakcji na ogień F nie wymaga badań. Wyroby w tej klasie uważane są za łatwo zapalne, kapiące, intensywnie dymiące. W przypadku wyrobów styropianowych, zgodnie z niedawno zatwierdzoną polską normą PN-B-20132:2004 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie - Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabryczne - Zastosowania, niesprzeczną z normą europejską i uzupełniającą zakres normalizacji tych wyrobów o zastosowania, wymagana jest klasa reakcji na ogień co najmniej E. Wynika to z tego, że styropian znajduje się w grupie komponentów wyrobów, służących zgodnie z Rozporządzeniem MSWiA z 22 kwietnia 1998 r., do ochrony przeciwpożarowej (ocieplenia ścian zewnętrz).
